W poniższym szkicu pragnę przybliżyć naszej społeczności akademickiej szereg znanych i mniej znanych faktów z życia króla Karola III.
Karol III, noszący tytuły: „z Bożej łaski król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz innych Jego posiadłości i terytoriów, Głowa Wspólnoty, Obrońca Wiary”, rozpoczął panowanie 8 września 2022 roku, w dniu śmierci królowej Elżbiety II, jego matki i najdłużej panującego w historii Wielkiej Brytanii monarchy. Podobnie jak matka, Karol III został królem Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii Północnej, tworzących Zjednoczone Królestwo, a także tytularną głową państwa w 13 innych krajach wchodzących w skład Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Są to Australia, Nowa Zelandia, Kanada, Jamajka, Bahamy, Grenada, Papua-Nowa Gwinea, Tuvalu, Wyspy Salomona, Saint Vincent i Grenadyny, Saint Lucia, Antigua i Barbuda, Belize, Saint Kitts i Nevis. Monarcha brytyjski jest również głową trzech terytoriów zależnych korony brytyjskiej, formalnie niezaliczanych do Wspólnoty Narodów: Guernsey, Jersey i Wyspy Man, a także szeregu terytoriów zamorskich, między innymi Gibraltaru.
W dniu koronacji (6 maja 2023 roku) arcybiskup Canterbury, Przewielebny Justin Welby, nałożył Karolowi na głowę koronę Świętego Edwarda w Opactwie Westminsterskim, w którym odbywają się koronacje od 1066 roku. Nie jest to jednak oryginalna korona, używana od XI wieku, lecz jej kopia z 1661 roku, gdyż oryginał został zniszczony po ścięciu Karola I Stuarta w 1649 roku, jako symbol „obrzydliwych rządów królów”, gdy Anglia, na krótko, stała się republiką. Korona jest ozdobiona 444 szlachetnymi kamieniami, w tym brylantem Druga Gwiazda Afryki, wyciętym z największego diamentu, który kiedykolwiek znaleziono na świecie. W ceremonii w Opactwie Westminsterskim wzięło udział ponad 2200 gości z całego świata, w tym Prezydent RP Andrzej Duda wraz małżonką, a przy trasie procesji koronacyjnej zebrały się niezliczone tłumy.
Karol Filip Artur Jerzy, pochodzący z dynastii Windsorów, urodził się 14 listopada 1948 roku w Pałacu Buckingham w Londynie. Jego rodzice, królowa Elżbieta II (1926–2022) i książę Filip (1921–2021), doczekali się też trójki młodszych dzieci: księżniczki Anny, Andrzeja, księcia Yorku, i Edwarda, hrabiego Wessexu. Książę Karol, jako najstarszy syn pary królewskiej, został następcą tronu w wieku trzech lat. Matka, zajęta obowiązkami i podróżami po Wspólnocie Brytyjskiej, niestety nie poświęcała dzieciom wiele czasu. Wychowaniem małego Karola zajęły się nianie oraz surowy ojciec. Z dziećmi Elżbieta II najczęściej widywała się na krótko wyłącznie po śniadaniu i popołudniowej herbacie. Niemniej jednak królowa i jej małżonek, wiedząc, że rola przyszłego monarchy będzie dla niego nie lada wyzwaniem, wywierali dość silną presję na kształtowanie się jego osobowości. Dopiero po latach Karol nawiązał bliższą więź z matką, którą bez wątpienia ogromnie podziwiał. Szkolną edukację Karol rozpoczął najpierw w Hill House School w Londynie, a następnie w Cheam Preparatory School w hrabstwie Hampshire, a potem, wbrew swojej woli, został wysłany przez ojca do słynącej z surowej dyscypliny elitarnej szkoły Gordonstoun w Szkocji, oddalonej o ponad 800 kilometrów od Londynu. Z racji pochodzenia i wrodzonej nieśmiałości często bywał szykanowany przez szkolnych kolegów. Później został studentem Uniwersytetu Walijskiego w Aberystwyth, gdzie poznawał język walijski oraz historię Walii. Studia kontynuował w Kolegium Trójcy Świętej Uniwersytetu w Cambridge. Początkowo zainteresował się archeologią i antropologią, jednak po roku przeniósł się na historię. Na drugim roku studiów postanowił zostać pilotem RAF. Rok później trafił do marynarki wojennej. W 1975 roku uzyskał stopień magistra, stając się pierwszym następcą tronu, który posiadał dyplom uniwersytecki.
W 1977 roku Karol poznał szesnastoletnią Dianę Spencer. Trzy lata później Karol i Diana zaczęli się spotykać. Para pobrała się w Opactwie Westminsterskim 29 lipca 1981 roku. Około 750 milionów ludzi na całym świecie oglądało tę pamiętną ceremonię przed telewizorami. W 1982 roku urodził im się syn William, obecny następca tronu, a w 1984 roku Harry. Małżeństwo Karola z Dianą nie należało do udanych. Zaaranżował je książę Filip, chociaż – jak wynika z autoryzowanej biografii, Karol nigdy Diany nie pokochał, gdyż jego prawdziwą miłością była Kamila Shand (później Parker-Bowles, a obecnie królowa, którą poznał w 1971 roku. W 1986 roku Diana odkryła, że Karol nadal spotyka się ze swoją dawną przyjaciółką Kamilą. Doprowadziło to do kryzysu w małżeństwie, a w grudniu 1992 roku Karol i Diana ogłosili separację. W 1996 roku para rozwiodła się. Rok po rozwodzie z Karolem, 31 sierpnia 1997 roku, Diana zginęła w wypadku samochodowym w Paryżu wraz ze swoim partnerem Dodim Fayedem i kierowcą Henri Paulem, który – jak stwierdzono – był pijany i jechał zbyt szybko. Do dziś nie wyjaśniono wszystkich okoliczności tej tragedii. W 1999 roku dzienniki opublikowały zdjęcie Karola z Kamilą wychodzących z londyńskiego hotelu Ritz, co uznano, że nie kryją się ze swoim romansem. W 2005 roku zawarli ślub cywilny.
Karol jako następca tronu, noszący tytuł księcia Walii, odbywał liczne dyplomatyczne podróże zagraniczne. Łącznie od 1969 roku odwiedził 48 krajów. W Polsce gościł cztery razy. Podczas pierwszego pobytu w 1993 roku podkreślał swoje polskie korzenie. Jego praprababką od strony ojca była Julia Hauke, córka generała Maurycego Haukego, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej i wojen napoleońskich.
Król Karol III słynie ze swojego zamiłowania do ekologii. Od lat jest na diecie fleksitariańskiej, która pomaga dbać o zdrowie i środowisko. Powstrzymuje się od jedzenia mięsa i ryb przez dwa dni w tygodniu, a w jeden dzień tygodnia unika nabiału i przetworów mlecznych. Król nie jada lunchu, chyba że jest to oficjalny obiad. Kolejny posiłek po śniadaniu spożywa dopiero po godzinie 17:00, kiedy kończy obowiązki służbowe. Towarzyszy mu wtedy małżonka Kamila. Na stole pojawiają się małe kanapki oraz ciasto z owocami. Popołudniowa herbata, którą pije para królewska jest zaparzana według tradycyjnej etykiety z XVIII wieku w specjalnym czajniczku. Na prywatny obiad, między godziną 18.30 a 20.00, czasem zjada jedno ze swoich ulubionych dań: risotto grzybowe z jagnięciną.
Karol III ma szereg pasji. W młodości był miłośnikiem muzyki i uczył się grać na pianinie oraz wiolonczeli, a także na trąbce. W wolnym czasie następca tronu lubił malować pejzaże. Od lat Karol interesuje się zagadnieniami związanymi z ekologią, ochroną środowiska i zmianami klimatu. Współpracował w brytyjskimi organizacjami pozarządowymi, nagłaśniając takie kwestie, jak wycinanie lasów deszczowych i globalne ocieplenie. W swojej rezydencji Clarence House w Londynie zainstalował kotły na biomasę i panele fotowoltaiczne. Jego prywatny samochód zasilany jest biopaliwem, pochodzącym … z produktów ubocznych białego wina i serwatki. Jako następca tronu sponsorował budowę proekologicznego osiedla Poundbury w hrabstwie Dorset. Stworzył także swoją ekomarkę. W 1990 roku założył The Duchy Originals, jedną z większych firm produkujących żywność ekologiczną w Wielkiej Brytanii. Po przyjęciu korony, Karol III przekazał zarząd nad nią nowemu księciu Walii, Williamowi.
dr hab. Andrzej Diniejko
Coronation of King Charles III
In the following sketch, I would like to present to our academic community a number of fairly known and some lesser known facts from the life of King Charles III.
Bearing the titles: “His Majesty Charles the Third, by the Grace of God, of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and of His other Realms and Territories King, Head of the Commonwealth, Defender of the Faith”, Charles III began his reign on September 8, 2022, the day of the death of Queen Elizabeth II, his mother and the longest reigning monarch in the history of Great Britain. Like his mother, Charles III became King of England, Wales, Scotland and Northern Ireland, which make up the United Kingdom, as well as the titular head of state in 13 Commonwealth countries. These are Australia, New Zealand, Canada, Jamaica, Bahamas, Grenada, Papua New Guinea, Tuvalu, Solomon Islands, Saint Vincent and the Grenadines, Saint Lucia, Antigua and Barbuda, Belize, Saint Kitts and Nevis. The British monarch is also the head of three dependencies of the British crown, which are not formally part of the Commonwealth: Guernsey, Jersey and the Isle of Man, as well as of a number of overseas territories, including Gibraltar.
On the day of coronation (May 6, 2023), the Archbishop of Canterbury, the Most Reverend Justin Welby, placed St Edward’s crown on Charles’ head at Westminster Abbey, where coronations have been held since 1066. It is important to mention, however, that this was not the original 11th century crown, but a copy from 1661, as the original was destroyed as a symbol of the “disgusting rule of kings”, following the beheading of Charles I in 1649, when England briefly became a republic. The present-day crown is adorned with 444 gemstones, including the Second Star of Africa diamond, cut from the largest diamond ever found. The ceremony in Westminster Abbey was attended by over 2,200 guests from around the world, including the President of Poland Andrzej Duda and his wife, but was also witnessed by huge crowds gathered along the route of the coronation procession.
Charles Philip Arthur George, from the Windsor dynasty, was born on November 14, 1948 at Buckingham Palace, in London. His parents, Queen Elizabeth II (1926-2022) and Prince Philip (1921-2021), also had three younger children: Princess Anne, Andrew, Duke of York, and Edward, Earl of Wessex. Prince Charles, the eldest son of the royal couple, became the heir to the throne at the age of three. His mother, busy with official duties and state visits, unfortunately could not devote much time to the raising of her children. As a result, the young Charles was brought up by a succession of nannies and his strict father. Elizabeth II most often saw her children briefly after breakfast and afternoon tea. Nevertheless, the Queen and her husband, knowing that the role of the future monarch would be quite a challenge for him, put considerable pressure on the development of his personality. It was only years later that Charles developed a close bond with his mother, whom he no doubt greatly admired. Charles’s school education began first at Hill House School in London, then at Cheam Preparatory School in Hampshire, and then, against his will, he was sent by his father to the elite Gordonstoun School in Scotland, famous for its strict discipline, more than 800 kilometres from London. Due to his royal background and innate shyness, he was often harassed by his schoolmates. Later he became a student at the University of Wales in Aberystwyth, where he learned Welsh and the history of Wales. He continued his studies at Trinity College, Cambridge University. Initially, he was interested in archaeology and anthropology, but after a year he switched to history.
During his second year of studies, he decided to become an RAF pilot. A year later, however, he joined the Navy. In 1975, he obtained a master’s degree, becoming the first heir to the throne to hold a university degree.
In 1977, Charles met the then sixteen-year-old Diana Spencer. Three years later, they started dating. The couple were married at Westminster Abbey on July 29, 1981. Some 750 million people around the world watched this memorable ceremony on their televisions. In 1982, William, the current heir to the throne, was born, followed in 1984 by Harry. Charles’s marriage to Diana was, sadly, not a successful one. This is partly due to the fact that it had been arranged by Prince Philip, but also, according to an authorized biography, because of the fact that Charles had never actually genuinely fallen in love with Diana. This is because his true love was Camilla Shand (later Parker-Bowles, who is now the Queen, whom he met in 1971). In 1986, Diana discovered that Charles was still seeing his old flame. This led to a serious crisis in the marriage, and in December 1992, Charles and Diana announced their separation. In 1996, the couple divorced. Diana died the following year in a car accident in Paris, together with her partner Dodi Fayed and Henri Paul, who was their driver that fateful night. It was later revealed that the latter had been drinking, which may have resulted in the fatal accident. Nevertheless, to this day, the circumstances surrounding the tragedy have not been clarified, resulting in much speculation as to the true causes. In 1999, newspapers published a photo of Charles and Camilla leaving the Ritz Hotel in London, which signalled that they no longer needed to hide their relationship. In 2005, they were married in a civil ceremony.
Charles, while still Prince of Wales, made numerous diplomatic trips abroad. In total, since 1969, he has visited 48 countries. He has visited Poland on four occasions. During his first stay in 1993, he was keen to stress his Polish roots. His great-great-grandmother on his father’s side was Julia Hauke, daughter of General Maurycy Hauke, a veteran of the Kościuszko Uprising and the Napoleonic Wars.
King Charles III is passionately concerned about the environment. For many years, he has been on a flexitarian diet, whose focus is on personal health and the environment. He abstains from eating meat and fish two days a week and avoids dairy products one day a week; he does not eat lunch unless he is attending a formal event. In fact, other than breakfast, he does not eat until after 5pm, once he has finished all his official duties. He is accompanied for this by his wife. Small sandwiches and slices of fruit cake are usually served. The afternoon tea that accompanies this is brewed in a manner first recorded in the 18th century, and it is always brewed in the same special teapot. For dinner, served sometime between 6.30pm and 8pm, he prefers to eat one of his favourite dishes: mushroom risotto with lamb.
Charles III has a number of passions. In his youth, he was a music lover and learned to play the piano and cello, as well as the trumpet. In his free time, the heir to the throne liked to paint landscapes. As mentioned above, for many years, Charles has also been interested in issues related to ecology, environmental protection and climate change. He has collaborated with UK NGOs, publicizing such issues as deforestation and global warming. He has installed biomass boilers and solar panels at his Clarence House residence in London. His private car runs on biofuel, which are by-products of white wine and whey. Prior to his ascension, he sponsored the construction of the environmentally friendly Poundbury housing estate in Dorset. He has also created his own eco-brand. In 1990, he founded The Duchy Originals, one of the largest organic food companies in the UK. After inheriting the crown, Charles III handed the management of the firm to the new Prince of Wales, William.
dr hab. Andrzej Diniejko